- Details
- Categorie: Publicaties van de leden
Naar een alternatieve financiële organisatie van de Gezondheidszorg en van de Sociale Zekerheid.
Samenvatting.
Vergrijzing maar vooral de medico-technologische ontwikkelingen leggen druk op het gezondheidszorgbudget, waarbij de solidaire toegankelijkheid problematisch dreigt te worden. De persoonlijke uitgaven voor gezondheidszorg vormen nu reeds 23% van het gezondheidszorgbudget. Meer efficiëntie zal dus noodzakelijk zijn om een solidair systeem te behouden. Efficiëntieverlies wordt veroorzaakt door sub-optimale kwaliteit van zorg, een onevenwichtig ziekenhuisaanbod, regionale praktijkverschillen, trage overleg- en beslissingsprocessen en de ingewikkelde staatsstructuur. Dit laatste punt is verder geen onderwerp in deze nota.
Ondanks de forse uitgaven voor gezondheidszorg wordt globaal slechts een gemiddeld resultaat behaald. Het is opvallend dat er niet alleen accentverschillen maar ook performantieverschillen zijn tussen Noord en Zuid. In Wallonië en Brussel is zowel de sterfte vermijdbaar door primaire preventie als de sterfte vermijdbaar door betere organisatie van de gezondheidszorg (secundaire preventie en behandeling) beduidend hoger dan in Vlaanderen. Ook in Europese vergelijking scoren Wallonië en Brussel zwak. Vlaanderen zet naast de curatieve zorg meer in op preventie dan Franstalig België. Een beter uitgebouwde preventieve gezondheidszorg kan leiden tot minder uitgaven in de curatieve zorg en zou financiële ruimte kunnen creëren om de financiële uitdagingen te kunnen opvangen.
De bedreigingen voor de Sociale Zekerheid beperken zich niet tot de evoluties binnen de gezondheidszorg. Volgens gegevens van de Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening is de werkloosheidsgraad in België 5,7%. De tewerkstellingsgraad voor België bedraagt 72,3%, Vlaanderen 77,2%, Wallonië 65,8% en Brussel Hoofdstedelijk Gewest 65,1%. Het EU27 gemiddelde is 73,1%. Deze lage werkzaamheidsgraad vormt dan ook een bedreiging voor de financiering van de sociale zekerheid in de toekomst.
Solidariteit steunt op een maatschappelijk draagvlak maar dit draagvlak kan bedreigd worden door verschillen in performantie en onvoldoende transparantie. Ingrepen die de transparantie verbeteren en tegelijk de performantie van onderpresterende regio’s kunnen verbeteren zullen de solidariteit ten goede komen. Voorgesteld wordt de reële bijdragen van elke Gemeenschap aan de Sociale Zekerheid toe te wijzen aan die Gemeenschap, aangevuld met onderhandelde solidariteit binnen een afgesproken tijdskader. Dit laat toe niet-transparante transfers te vervangen door een aangepast solidariteitsmechanisme waardoor minder performante regio’s kunnen geactiveerd worden.
Voor elke Gemeenschap wordt dus een eigen deelbudget van de sociale zekerheid bepaald, aangevuld met een solidariteit gebaseerd op afgesproken doelstellingen en met een tijdsperspectief. Deze solidariteit heeft een voorwaardelijk aspect en wordt transparant georganiseerd. Bepalen tot welke Gemeenschap iemand behoort kan gebeuren op basis van de woonplaats. In Brussel kan dit gebeuren op basis van de gemeenschapskeuze via de inschrijving in het ziekenfonds. Het voordeel is dat dit voor het Hoofstedelijk Gewest een eenvoudige oplossing is. Voor de uitbouw eerste lijn en de gezondheidsberoepen dient een maximale decentralisatie uitgewerkt te worden. Voor de tweede en derde lijn worden de budgetten gesplitst en worden de bestaande bevoegdheidsverdelingen behouden. De Federale aansturing met betrekking tot regelgeving en normering wordt behouden om te vermijden dat een te grote divergentie zou ontstaan tussen de uitbouw van het zorgaanbod met mogelijks een interregionale mobiliteit tot gevolg en ongelijkheden in toegankelijkheid. Dit voorstel tot hervorming van de gezondheidszorg voorziet in een volledig gesplitste financiering naar de Gemeenschappen voor het geheel van de gezondheidszorg.
Er bestaat internationaal heel wat ervaring met decentrale organisatiemodellen. De stelling is dan ook dat een decentraal gedefiniëerde gezondheidszorg uitgewerkt kan worden en dat onderhandelde solidariteit als een hefboom kan dienen om het geheel van de gezondheidszorg efficiënter te maken waarbij de solidariteit kan behouden blijven. Bij uitbreiding kan dit ook voor de andere sectoren van de Sociale Zekerheid gedaan worden. Solidariteit, rechtvaardigheid en doelmatigheid blijven verzekerd.
